Praca zdalna – jak pracować, żeby nie zwariować?

Mijający rok przyniósł ze sobą mnóstwo zmian, dotyczących najróżniejszych aspektów naszego życia. Zmian, których prawdopodobnie nikt nie mógł przewidzieć, wiążących się dla wielu osób z ogromnym stresem i poczuciem zagubienia. Epidemiczna rewolucja nie ominęła oczywiście również kwestii związanych ze sposobem wykonywania pracy zawodowej. Wiele osób przeniosło służbowego laptopa z biura do własnego salonu albo sypialni, a elegancką garsonkę zamieniło na wygodne spodnie od dresu i ciepłe kapcie. Ci, którzy przestali chwilowo przejmować się korkami w drodze do pracy, łamią sobie teraz głowę nad tym, co z robić z gromadką dzieci odesłanych na zdalne nauczanie.

Czy w tej sytuacji da się w ogóle efektywnie pracować, a jednocześnie oddzielić życie prywatne od zawodowego i zachować psychiczną równowagę? Mam dla Ciebie kilka wskazówek, jak to zrobić.

Nowa, zdalna rzeczywistość

Znasz powiedzenie mówiące o tym, że jedyną pewną rzeczą w życiu jest zmiana? Rok 2020 bez wątpienia bardzo dobitnie nam o tym przypomniał. Pokłosie epidemii dało się dostrzec między innymi na rynku pracy. Wiele firm musiało znacząco zmienić model swojego funkcjonowania, a nawet zupełnie się przebranżowić. W pośpiechu wdrażano rozwiązania technologiczne pozwalające na wprowadzenie pracy zdalnej lub zmianowej i najróżniejszych ich kombinacji.

Ale co to wszystko oznaczało dla „zwykłego pracownika”?

Przede wszystkim chaos. Zmianę codziennych, często wieloletnich przyzwyczajeń. Zburzenie rutyny, która z pozoru wydawała się może czymś nieprzyjemnym, a jednak pozwalała sprawnie wykonywać codzienne obowiązki, a tym samym dawała poczucie kontroli i bezpieczeństwa.

To, co z początku wydawało się całkiem wygodne, szybko zaczęło wiele osób uwierać. Brak wizyt w biurze, porzucenie stałego planu dnia oraz regularnych rozmów z kolegami z pracy i przełożonymi – oto rzeczywistość ciągłej zmiany. Jak sobie w niej poradzić i nie zwariować?

O czym pamiętać, by działać efektywnie, a jednocześnie zadbać własne samopoczucie?

Bez względu na to, czy pracujesz w domu, czy w biurze, warto, abyś wziął pod uwagę kilka czynników, które pomagają sprawnie wykonywać codzienne obowiązki zawodowe, a jednocześnie zadbać o własny dobrostan psychiczny.

1. Odpowiednie stanowisko pracy

Perspektywa pracy we własnym łóżku, na kanapie czy z laptopem na kolanach może i wydaje się kusząca, ale w na dłuższą metę zwykle zupełnie się nie sprawdza. Dla własnego zdrowia i dobrego samopoczucia warto zadbać o to, aby stworzyć sobie odpowiednie stanowisko pracy. Nawet jeśli mieszkasz na niewielkiej przestrzeni z innymi domownikami, postaraj się więc wytyczyć pomieszczenie lub choćby kącik, który pozwoli symbolicznie oddzielić życie prywatne od zawodowego, tak byś mógł rano usiąść do pracy, a po południu „z niej wyjść” i choć trochę zmienić otoczenie.

Nie zapomnij także o zapewnieniu sobie wygodnego, dopasowanego do Twoich potrzeb, fotela, blatu oraz dobrego oświetlenia. Nie tylko ma to znaczenie dla zdrowia fizycznego i samopoczucia (choć Twoje oczy, ramiona i kręgosłup z pewnością Ci za to podziękują), ale również wpływa na zdolność skupienia uwagi i efektywność działania.

2. Stawianie granic

Niekończące się nadgodziny, to kiepski pomysł, bez względu na to, w jakim modelu pracujesz. Brak czasu na odpowiednią regenerację, realizację pozazawodowych pasji czy wzmacnianie więzi rodzinnych, bardzo szybko może odbić się czkawką, prowadząc do nieprzyjemnych konsekwencji – zaczynając od przewlekłego zmęczenia, nadmiernego stresu oraz trudności ze skupieniem uwagi, a na wypaleniu zawodowym kończąc. Warto pamiętać, że biorąc na siebie zbyt wiele obowiązków, zwykle przestajemy wykonywać je efektywnie. Tak więc, choć spędzamy coraz więcej czasu na mozolnym odhaczaniu kolejnych zadań, dokończenie prostych czynności staje się coraz większym wyzwaniem.

Wykonując obowiązki zawodowe zdalnie, jeszcze łatwiej ulec wrażeniu, że tak naprawdę nigdy nie wychodzi się z pracy. Bo przecież, skoro i tak jesteś w domu, możesz odpowiedzieć na te kilka maili więcej, nadrobić zaległości, posiedzieć w papierach czy odebrać telefon od szefa o nietypowej godzinie, prawda?

Z drugiej strony wiele osób łudzi się, że będąc na home office, zdoła jednocześnie posprzątać, ugotować obiad bądź powiesić pranie. Zdarza się, że oczekują tego również bliscy, którzy sami pracują poza domem. Takie podejście często niesie jednak za sobą wiele szkód, ponieważ w rezultacie zadania, które w normalnych warunkach można by wykonać w kilka godzin, pochłaniają cały dzień.

Aby temu zapobiec, warto wyznaczyć konkretny czas w ciągu dnia, przeznaczony wyłącznie na pracę i konsekwentnie trzymać się tych ustaleń. Jeśli firma, w której jesteś zatrudniony, nie narzuca sztywnego grafiku, możesz na przykład ustawić sobie powiadomienie w telefonie, przypominające, że czas wyłączyć laptopa, „wyjść się z biura” i odpocząć.

Poinformuj także bliskich, kiedy, w miarę możliwości, nie należy Ci przeszkadzać oraz wyjaśnij im, że Twoja obecność w domu nie oznacza , że możesz w tym czasie zajmować się prywatnymi sprawami.

3. Przerwy

Jeśli sam zarządzasz swoim czasem pracy, pamiętaj, żeby w planie dnia uwzględnić również przerwy. Miej jednak na uwadze, że aby chwila relaksu przyniosła zamierzone rezultaty, nie wystarczy odłożyć na bok dokumentu, nad którym pracujesz albo zamknąć okna w przeglądarce.

Wolny kwadrans czy dwa, warto poświęcić na zjedzenie wartościowego posiłku, a także – szczególnie jeśli wykonujesz pracę siedzącą lub przebywasz stale w jednej pozycji – krótki spacer bądź wykonanie kilku prostych ćwiczeń fizycznych.

W odzyskaniu świeżości umysłu pomoże również choćby symboliczna zmiana otoczenia. Zamiast w pośpiechu połykać kolejny kęsy jedzenia nad klawiaturą – co ani nie jest szczególnie przyjemne, ani higieniczne – warto pozwolić sobie na celebrowanie nawet krótkich posiłków.

4. Odpoczynek po pracy

Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że na to, jak funkcjonujemy w czasie pracy, ogromny wpływ ma również wszystko, co robimy w czasie wolnym. Nawet jeśli uwielbiasz swój zawód i uprawianie go, sprawia Ci mnóstwo radości, nie warto, żeby stał się on dla Ciebie całym życiem. Różnorodność i realizacja pasji pomaga utrzymać zaangażowanie na optymalnym poziomie, ale także pozwala złapać dystans do wykonywanych obowiązków i spojrzeć na nie z nowej perspektywy. W razie ewentualnych trudności i niepowodzeń zawodowych daje natomiast poczucie, że choć w jednej dziedzinie życia układa się obecnie nieco gorzej, to wciąż są też inne aspekty, o które warto dbać.

5. Sieć społeczna

W pracy spędzamy lwią część naszego życia. Warto jednak pamiętać, że środowisko zawodowe to nie tylko obowiązki i zarobki, to także ludzie, z którymi widujemy się niemal każdego dnia. Dzielimy z nimi wyzwania, trudności, oraz sukcesy.

Klimat organizacyjny panujący w firmie ma spory wpływ nasze samopoczucie i to, z jakim nastawieniem wykonujemy najróżniejsze zadania. Choć zwykle nie możemy sami dobrać sobie współpracowników, to jednak mamy spory wpływ na to, jak będą układać się relacje z osobami znajdującymi się w naszym najbliższym otoczeniu. Warto więc dbać o nie także teraz w dobie pandemii i dystansu społecznego.

Spotkania online nie zastąpią być może kontaktów na żywo, ale mimo to lepiej nie przekreślać możliwości, jakie w obecnej sytuacji dają nowoczesne rozwiązania technologiczne. Mając poczucie, że zostaliśmy z trudnościami całkiem sami i mimo starań nie możemy liczyć na wsparcie zespołu bądź uzyskać informacji zwrotnej, łatwo popaść w zniechęcenie i stracić zapał do pracy. Tymczasem, aby temu zapobiec, wystarczy często nawet sama świadomość, że w przypadku pojawienia się jakichkolwiek problemów czy wątpliwości, mamy się z nimi do kogo zwrócić.

Pamiętaj, że nie widując współpracowników twarzą w twarz, dużo łatwiej przegapić momenty, w których ktoś może potrzebować wsparcia lub zbagatelizować piętrzące się drobne nieporozumienia. Na tyle na ile to możliwe, staraj się więc otwarcie komunikować swoje wątpliwości i potrzeby czy związane z bieżącą sytuacją, nie czekając, aż inni domyślą się, co Ci chodzi po głowie. Wiele osób żyje obecnie w stanie bardzo dużego napięcia i stresu – nie warto więc dodatkowo komplikować sytuacji.

Wypalenie zawodowe plagą współczesnych czasów?

W przestrzeni publicznej coraz częściej stykamy się ze stwierdzeniem, że zapobieganie wypalaniu zawodowemu staje się jednym z ważnych wyzwań dotyczących zdrowia psychicznego współczesnego społeczeństwa. Najczęściej występujące u pracowników objawy tego problemu to uczucie emocjonalnego wyczerpania i zniechęcenia, brak zaangażowania, skłonność do pomijania własnych osiągnięć, a przede wszystkim spadek zadowolenia z wykonywanych zadań, dotyczący również tych czynności, których realizacja wcześniej przynosiła danej osobie radość (Kowalska i in., 2010).

Ta przewlekła reakcja na długotrwały stres w pracy najczęściej opisywana jest w odniesieniu do osób zatrudnionych w obszarze usług społecznych tj. lekarzy, pielęgniarek czy pracowników socjalnych. Tak naprawdę może ona jednak dotyczyć przedstawicieli niemal wszystkich zawodów na najróżniejszych szczeblach kariery (Kowalska i in., 2010).

To, w jakim stopniu jesteśmy narażeni na wystąpienie negatywnych konsekwencji stresu bądź przepracowania, zależy od bardzo wielu czynników. Istotne jest zarówno samo środowisko pracy czy tak zwany klimat organizacyjny, jak i osobiste doświadczenia, predyspozycje oraz osobowość (Kowalska i in., 2010; Lubrańska, 2011). Warto abyś pamiętał, że ogromne znaczenie dla Twojego samopoczucia i dobrostanu psychicznego mają także, a może przede wszystkim, codzienne przyzwyczajenia i podejmowane wybory. Zadbaj więc o to, aby każdego dnia kultywować małe, zdrowe nawyki, zarówno w czasie pracy, jak poza nim.

Źródła:

Kowalska M., Bugajska J., Żołnierczyk-Zreda D. Częstość występowania zespołu wypalenia zawodowego wśród pracowników biurowych. Medycyna Pracy 2010;61(6):615–623 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.

Lubrańska A. Klimat organizacyjny a doświadczanie wypalenia zawodowego. Medycyna Pracy 2011;62(6):623–631 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.